Βιβλία
Από τη Ρόδο στη Λέρο
Γράφει η Σωτηρία Παπαρσένη
Η Αποικία της λήθης
Κλαίρη Θεοδώρου
Ψυχογιός, 2016
σελ. 404
Η Αποικία της λήθης είναι ένα μυθιστόρημα ξεχωριστό, με ποικίλες κοινωνικές προεκτάσεις. Ένα βιβλίο που θίγει τις ενδοοικογενειακές σχέσεις και τα μυστικά τους και ταυτόχρονα φέρνει στο φως το μελανό κομμάτι του Θεραπευτηρίου Ψυχασθενών Λέρου, γνωστού στο παρελθόν ως Αποικία.
Κύριοι πρωταγωνιστές του μια οικογένεια, και τόπος η Ρόδος γύρω στα 1960. Μια οικογένεια τόσο όμοια και συνάμα τόσο διαφορετική απ΄ τις άλλες.
Ο πατέρας, ο Δημοσθένης, επιτυχημένος δικηγόρος, ζει και μεγαλώνει μόνος του το γιο του Άλκη, μιας και η σύζυγός του, Γεωργία, χάθηκε στη γέννα. Η μέχρι πρότινος στρωμένη και συντροφική ζωή του αλλάζει εκ βάθρων. Μόνος, πατέρας και μητέρα μαζί, περνάει όλο του το χρόνο με τον μονάκριβό του. Μέχρι που γνωρίζει τη Σοφία…. Η σχέση αυτή καταλήγει σε γάμο, πλούσιο και ξεχωριστό, αποδεκτό απ΄ την μικρή κοινωνία αλλά και απ΄ τον έφηβο γιο και ολοκληρώνεται με την απόκτηση ενός μωρού που γίνεται αντικείμενο λατρείας.
Λίγα χρόνια αργότερα, μετά την «τρικυμία» που ξεσπά, η οικογένεια θα διασπαστεί. Ο Άλκης θα βρεθεί δεμένος, σ’ ένα αρματαγωγό του Πολεμικού Ναυτικού, με τελικό προορισμό την Αποικία Ψυχασθενών Λέρου. Αρκετά χρόνια αργότερα η Έλλη βρίσκεται μόνη, χωρίς οικογένεια, χωρίς ρίζες και αγνοώντας οτιδήποτε αφορά το παρελθόν της σαν κάποιος όχι μόνο να το έκρυψε αλλά κυριολεκτικά να το έσβησε. Η ζωή της κύλησε δίπλα σ’ έναν πατέρα σκληρό, χωρίς χάδι, χωρίς αγκαλιά, χωρίς καμιά επιβράβευση. Μετά το θάνατό του αποφασίζει να επιστρέψει στον τόπο καταγωγής της και να ψάξει στην μεγαλύτερη τοπική εφημερίδα, παριστάνοντας τη φοιτήτρια δημοσιογραφίας, το πρωτοσέλιδο της δυστυχίας της. Ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα που της στέρησε αιφνίδια δυο πολυαγαπημένα της πρόσωπα απ΄ τους οποίους έμειναν μόνο σκόρπιες θύμησες και η μυρωδιά τους μες στα ρουθούνια της. Έχει ανάγκη να μάθει, να βρει την αιτία που την ανάγκασε να ζήσει χωρίς οικογένεια.
Με λόγο στρωτό και ταυτόχρονα γλαφυρό η Κλαίρη Θεοδώρου κρατά τον αναγνώστη αιχμάλωτο της πλοκής και των αποκαλύψεων. Με τις αναδρομές φωτίζει λεπτό το λεπτό τα κρυμμένα, ανίερα μυστικά καθώς και την σκληρή τους τιμωρία. Οι θύτες γίνονται θύματα και το αντίστροφο. Δεν είναι δύσκολο άλλωστε να περάσει κανείς στην αντίπερα όχθη όταν νιώσει πόνο αβάσταχτο, θυμό, απογοήτευση, προδοσία και δει τον κόσμο του να γκρεμίζεται. Προσωπικά δεν θα μπορούσα να φανταστώ καλύτερη πλοκή για να ενταχθεί σ’ αυτή ένα τόσο σημαντικό θέμα όπως η αντιμετώπιση των ψυχικά νοσούντων κατά το παρελθόν ιδίως στο Ψυχιατρείο Λέρου. Οι ανεπίτρεπτες και αρρωστημένες συνθήκες «ζευγαρώνουν» με μια άλλη ιστορία ανόσια και βέβηλη με κοινά τους στοιχεία την κοινή κατακραυγή και τον ευτελισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Η μυθοπλασία εμπλέκεται με το ρεαλισμό δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Τα ρεπορτάζ για την Λέρο και το φωτογραφικό υλικό που όλοι μας κάποια στιγμή παρακολουθήσαμε ζωντανεύουν μέσα από τη γραφή της Κλαίρης Θεοδώρου, η οποία, ευαισθητοποιημένη καθώς είναι, περιλαμβάνει στο βιβλίο της τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να κατανοήσουμε το χρονικό πλαίσιο ή και να ενημερωθούμε όσοι δεν γνωρίζαμε την εξέλιξη στο χρόνο. Είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί κι όχι μόνο απ΄ τους κοινώς λεγόμενους βιβλιοφάγους.
