Καθημερινότητα

Τακτικό δωμάτιο; (ή άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε!)

By  | 


 Γράφει ο Κώστας Στοφόρος*

Πάτησα τη τσάντα, μετά άκουσα κάτι να θρυμματίζεται κάτω από το παπούτσι μου, πέρασα ανάμεσα στα κουβαριασμένα ρούχα, κλώτσησα κάτι τετράδια και έφτασα  στο κρεβάτι του Μεγάλου. Από μικρός έχει πάρει διαζύγιο με την τακτοποίηση του δωματίου του και όλες οι προσπάθειές μας για αλλαγή της κατάστασης έχουν πέσει στο κενό!

Και τώρα πια είναι πολύ μεγάλος για να γίνει κάτι διαφορετικό. Αν και σε σχέση με το παρελθόν, τα πράγματα είναι μάλλον καλύτερα. Φανταστείτε τι γινόταν παλιά!

Κατά καιρούς παίρνουμε αποφάσεις να τον αφήσουμε να κάνει το κεφαλιού του, αλλά όταν η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο, εμείς υποχωρούμε… Βεβαίως μια φίλη που αντιμετώπιζε παρόμοια προβλήματα με την κόρη της, πιστεύει ακράδαντα πως αν μια φορά καταφέρεις να δείξεις… χαρακτήρα μέχρις εσχάτων, θα κερδίσεις όχι μόνο τη μάχη αλλά και τον «πόλεμο». Τουλάχιστον σε εκείνη αυτή η μέθοδος πέτυχε απόλυτα. Τώρα το δωμάτιο της 12χρονης κόρης της, δεν θυμίζει πια βομβαρδισμένο τοπίο και είναι πάντοτε σε ανεκτά επίπεδα τακτοποιημένο, έστω κι αν παραμένει πάντοτε κι ένας προσωπικός τόνος…

Το ζήτημα βεβαίως είναι να μη φτάσεις σε αυτό το σημείο κόντρας, όπου ο πιο ανθεκτικός θα «κερδίσει» και ο άλλος θα υποστεί τις συνέπειες. Διότι, όπως και σε πολλά άλλα πράγματα ο ρόλος που παίζουμε εμείς οι γονείς από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, είναι καθοριστικός. Αν το παιδί μας δεν έχει μάθει να τακτοποιεί στοιχειωδώς το δωμάτιό του, τότε η ευθύνη κυρίως τους δικούς μας ώμους βαραίνει!

Η συνήθεια της τακτοποίησης ξεκινάει από μικρή ηλικία και προϋποθέτει τα παιδιά να υποστούν τη συνέπεια της ακαταστασίας!

Βρεφική ηλικία έως 3 ετών

 Μερικές φορές έχεις την εντύπωση πως μερικά πράγματα είναι έμφυτα και ο δικός σου ρόλος ως γονιού είναι απλώς να ενθαρρύνεις ή να καταπολεμήσεις μια ήδη υπάρχουσα τάση. Πώς να εξηγήσω μετά τις εικόνες που σας ανέφερα στον πρόλογο την εντελώς αντίθετη νοοτροπία της κόρης μου;

Από πολύ μικρή, ίσα που είχε αρχίσει να περπατάει έβγαζε τα παπούτσια της, τα τοποθετούσε στη σωστή θέση και τα ευθυγράμμιζε. Τα ρούχα της όχι μόνον ήταν τακτικά, αλλά ήξερε και που βρίσκεται το καθένα για να το αναζητήσει.

Τώρα μας βάζει να τακτοποιούμε κι όλο το σπίτι. Αν δεν το κάνουμε  εμείς αναλαμβάνει δράση κι όλα… εξαφανίζονται!

Ο μικρός είναι κάπου ανάμεσα, αλλά με την καταπίεση της αδερφής του τείνει προς την τακτοποίηση – τουλάχιστον των παιχνιδιών.

Ο Μεγάλος ποτέ δεν εύρισκε αυτό που ζητούσε. Κοίταζε τη ντουλάπα του σα μια άγνωστη ανεξερεύνητη χώρα. Πολλές φορές ήταν καλύτερο να βρεις εσύ το μπλουζάκι του, παρά να τον αφήσεις να κάνει ανασκαφές: Διότι το μπλουζάκι δεν βρισκόταν ποτέ, ενώ το περιεχόμενο όλων των συρταριών βρισκόταν στο πάτωμα. Στην καλύτερη περίπτωση, μετά το πέρας των ανασκαφών του τα παράχωνε όλα όπως – όπως, για να μη φαίνονται!

Δεν μπορώ σε αυτό το σημείο παρά να αναφέρω που ακριβώς έχει γίνει το λάθος… Ως γονείς για πρώτη φορά, μέσα στο μόνιμο άγχος μας για το «καλό» του παιδιού, τρέχαμε να προλάβουμε όλες τις επιθυμίες του. Να του τα δώσουμε όλα στο χέρι. Να τρέξουμε να βοηθήσουμε πριν μας το ζητήσει κανείς… Να μαζέψουμε εμείς τα παιχνίδια του παιδιού μετά το παιχνίδι. Να το ντύνουμε, ακόμη κι αν μπορεί να ντυθεί μόνο του.  Να το ταΐζουμε είτε για να φάει ό,τι πρέπει, είτε γιατί βιαζόμαστε, είτε για να μη λερώσει και λερωθεί. Λάθος και πάλι λάθος!

Αν λοιπόν το παιδί έχει μια τάση προς την ακαταστασία, εμείς με τη στάση αυτή, απλώς το επιβραβεύουμε. Το μήνυμα που του δίνουμε είναι «μη σε νοιάζει τίποτε, ο μπαμπάς και η μαμά είναι εδώ… Εσύ θα είσαι σαν τον Πασά στα Γιάννινα!» Με τον ίδιο τρόπο μπορείς να «χαλάσεις» και ένα παιδί που προσπαθεί να τα καταφέρνει μόνο του…

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν και εκείνα που θα έπρεπε να κάνουμε…

  • Ένα πρώτο βήμα είναι να αναθέσουμε μικρές ευθύνες και επιλογές στο παιδί την ώρα που εμείς τακτοποιούμε το δωμάτιό του (π.χ. του λέμε «θέλεις να βάλουμε σε αυτό το συρτάρι τις κάλτσες σου ή τα εσώρουχά σου;»). Σιγά- σιγά, όσο μεγαλώνει θα δείτε ότι θα αρχίσει και το ίδιο να παίρνει πρωτοβουλίες, χωρίς να χρειάζεται εσείς να επιμείνετε.
  • Μπορούμε να του εξηγήσουμε με απλό τρόπο και παραδείγματα, πόσο σημαντική είναι η οργάνωση και η τακτοποίηση («θα είναι καθαρά τα παιχνίδια σου, δεν θα τα χάνεις» κτλ). Μπορούμε τακτοποιώντας, να του περιγράφουμε τι κάνουμε και να μην αλλάζουμε κάθε τόσο τη θέση των πραγμάτων. Το παιδί θα συνηθίσει από νωρίς ότι κάποια πράγματα βρίσκονται σε συγκεκριμένη θέση, κάτι που το βοηθήσει να τα τακτοποιεί κι αυτό αργότερα
  • Και βεβαίως δεν θα πρέπει να το κάνουμε όλο αυτό να μοιάζει με δουλειά, αγγαρεία ή υποχρέωση. Μπορούμε να κάνουμε όλη τη διαδικασία να μοιάζει πιο πολύ με παιχνίδι. Μπορούμε να το κάνουμε σαν ….μουσικοχορευτική παράσταση ή κουκλοθέατρο. Βάζουμε μουσική, δίνουμε «ρυθμό στα πόδια, στα χέρια, στο κορμί» κι αρχίζουμε να χορεύουμε με δύναμη κι ορμή, βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους με πολλές φιγούρες. Είναι σίγουρο ότι το παιδί θα μας μιμηθεί.
  • Σημαντικό είναι να επιβραβεύουμε τις προσπάθειες του παιδιού και να το επαινούμε ακόμη περισσότερο όταν κάνει κάτι μόνο του.
  • Για να συμβούν όλα αυτά θα πρέπει να έχουμε φροντίσει κι εμείς για τη σωστή οργάνωση του δωματίου. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν αποθηκευτικοί χώροι, εύκολα προσβάσιμοι από το παιδί και με εύκολο χειρισμό. Δεν έχουν κανένα νόημα οι προσπάθειες και οι προτροπές μας, όταν τα παιδί μας δεν έχει που να βάλει τα πράγματά του, ή τα ντουλάπια και τα ράφια είναι πολύ ψηλά για να τα φτάσει. Η κακή διαρρύθμιση του χώρου δημιουργεί κινδύνους και για την ασφάλεια και τη σωματική ακεραιότητα του παιδιού. Προσπαθώντας να «κάνει το καλό» θα σκαρφαλώσει σε καρέκλες και ράφια, θα ανοίξει κάποια συρτάρια που δεν είναι ιδιαίτερα ασφαλή κλπ
  • Ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα που αφορά την τακτοποίηση του παιδικού δωματίου και θα ακολουθείτε σε καθημερινή βάση, μπορεί να βοηθήσει πολύ και να γίνει μέρος της «ρουτίνας» του παιδιού, μαζί με το παιχνίδι, το μπάνιο και το φαγητό του.
  • Πέρα από τα παραπάνω, όλοι εμείς, γονείς, γιαγιάδες και λοιποί «συνήθεις ύποπτοι» γεμίζοντας τα παιδιά με δώρα και παιχνίδια που συσσωρεύονται με απίστευτους ρυθμούς κάνουμε σχεδόν αδύνατη την τακτοποίηση του δωματίου. Τα πράγματα απλά δεν χωράνε, όσες ντουλάπες, ράφια και ειδικά κουτιά κι αν έχουμε! Η κόρη μου, που έλεγα πριν, με όλες τις καλές προθέσεις της δεν καταφέρνει να βάλει στη θέση τους τις αναρίθμητες πριγκίπισσες, τα κουζινικά, τον πύργο της Μπάρμπι, τα παζλ και όλα τα άλλα που έχουμε συγκεντρώσει στα σχεδόν πέντε της χρόνια. Από δίπλα προστίθενται και τα άλλα παιχνίδια του τρίχρονου αδελφού της, με αποτέλεσμα το… χάος!
  • Μια καλή λύση που παράλληλα είναι κι ένα καλό μάθημα ζωής είναι η τακτική «εκκαθάριση». Με τη σύμφωνη γνώμη του παιδιού συγκεντρώνουμε όσα παιχνίδια είναι σε καλή κατάσταση, αλλά μαζί τους δεν παίζει ποτέ και τα χαρίζουμε σε παιδιά και ιδρύματα που τα χρειάζονται… Όσο για τα διαλυμένα, ο μπλε κάδος ανακύκλωσης είναι ένα θαυμάσιο καινούργιο σπιτικό!

Τελευταίο, αλλά καθόλου έσχατο, είναι αυτό που δείχνουμε με τη δική μας στάση στο παιδί. Ας μη ξεχνάμε ότι οι ίδιοι γονείς πρέπει να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση και να έχουν κάποιους γενικούς κανόνες. Οι ίδιοι συμμαζεύουν τα πράγματά τους; Το δωμάτιό τους είναι σε μια πιο «φυσιολογική» κατάσταση; Μήπως πετάνε ρούχα και παπούτσια όπου βρουν; Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουμε πλέον ένα μόνιμο παρατηρητή σε όσα κάνουμε και δεν κάνουμε…

Από εκεί και πέρα, όπως συμβαίνει και με τη γενικότερη συμπεριφορά του παιδιού, πρέπει νωρίς και εγκαίρως να βάλουμε τα όρια μας. Αν δεν το κάνουμε όταν πρέπει, στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, τότε στο μέλλον θα δυσκολευτούμε πολύ. Και θα πρέπει να καταβάλουμε τη διπλή προσπάθεια.

Παιδική ηλικία (από 4-11 ετών)

Αν ήδη είναι σημαντικό να αφήνουμε τα παιδιά να δοκιμάζουν τις δυνάμεις και τις ικανότητές τους από πολύ μικρή ηλικία, όταν πια μπαίνουν στα τέσσερά τους χρόνια, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην κάνουμε εμείς τις δουλειές που μπορούν να κάνουν τα ίδια. Θα τους δώσουμε ένα εντελώς λανθασμένο μήνυμα, που έχει και την κάκιστη ιδιότητα να είναι και πολύ «βολικό». Όσο μεγαλώνουν, αυτά που μπορούν να κάνουν μόνα τους αυξάνονται. Να ντύνονται μόνα τους και να τακτοποιούν τα ρούχα τους, να συγυρίζουν σωστά τα παιχνίδια τους , να στρώνουν το κρεβάτι τους.

Αν και πάλι ακολουθήσουμε λάθος τακτική, τότε θα αντιμετωπίσουμε μεγάλα προβλήματα όταν πια το παιδί θα πάει στο σχολείο.

Ένα δωμάτιο σε ακαταστασία δημιουργεί προβλήματα στη συγκέντρωση και στη μελέτη. Η προσοχή του παιδιού διασπάται με άσχημα αποτελέσματα. Πέρα από αυτό αν δεν έχει μάθει να τακτοποιεί το δωμάτιό του στην προσχολική ηλικία, τότε δεν θα μάθει να τακτοποιεί ούτε τη σάκα του, ούτε το γραφείο του.

Θα καταλήξει να πηγαίνει στο σχολείο με λάθος βιβλία και τετράδια, χωρίς αυτά που χρειάζεται… Το λάθος μας θα συνεχιστεί με λάθος αν εκτός από το δωμάτιό του, αρχίζουμε να τακτοποιούμε εμείς τη σάκα του. Δύσκολα μετά το παιδί θα αποκτήσει την απαραίτητη αυτονομία του, αν δεν αυτοεξυπηρετείται…

Ακολουθώντας πιο θετική στάση, από την πολύ μικρή ηλικία, αναζητούμε και του προτείνουμε λύσεις για να τακτοποιήσει καλύτερα τα πράγματά του, ώστε να τα βρίσκει πιο εύκολα και να είναι πιο εύχρηστα. Ακόμη συνεχίζουμε με μεγαλύτερη ζέση τις εκκαθαρίσεις «παλιών αχρησιμοποίητων παιχνιδιών» και προσπαθούμε να πείσουμε τους γύρω μας και τον εαυτό μας πως χρειάζεται ένα μέτρο στα παιχνίδια που αγοράζουμε!

Μπορούμε να ξεκινήσουμε εμείς τη τακτοποίηση και να παρακινήσουμε το παιδί να συμμετέχει: «να, είδες πόσο εύκολο είναι;». Αρκεί αν μην καταλήξουμε να τακτοποιούμε εμείς το δικό του χώρο και μάλιστα χωρίς τη συγκατάθεσή του…

Αν δούμε απροθυμία ή αδιαφορία από την πλευρά του παιδιού, θα πρέπει αν αποφύγουμε τις τιμωρίες, αλλά να δώσουμε στο παιδί να καταλάβει τις φυσικές συνέπειες των πράξεών του και το κόστος της συμπεριφοράς του. Και να του θέσουμε τα όρια: π.χ. «αν τα άπλυτα δεν είναι στο καλάθι δεν πλένονται και δεν έχεις καθαρά ρούχα».  Πρέπει να προσέξουμε να μην περάσουμε τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τις φυσικές συνέπειες από τις «απειλές»: Δεν μπορούμε να λέμε στο παιδί πως αν δεν τακτοποιήσει δεν θα δει τους φίλους του ή δεν θα φάει παγωτό. Το μόνο που θα καταφέρουμε θα είναι να το κάνουμε ακόμη πιο εχθρικό σε αυτό που εμείς θεωρούμε «τακτικό».

Στον αντίποδα βρίσκονται οι υποσχέσεις και οι «δωροδοκίες»: Το παιδί δεν πρέπει να διδαχθεί ότι θα πρέπει να τακτοποιεί για να κερδίσει κάτι, αλλα΄για να κα΄νει το χώρο του πιο λειτουργικό και ευχάριστο.

Επιπλέον μπορούμε να κάνουμε μια οικογενειακή… σύσκεψη  και να συμφωνήσουμε όλη η οικογένεια σε μερικούς κανόνες καθαριότητας και συγυρίσματος. Μπορούμε να δώσουμε επισημότητα στις αποφάσεις μας, συνυπογράφοντας ένα χαρτί όπου θα γράφονται οι κοινές υποχρεώσεις όλων. Ίσως και κάποια επιβράβευση στο τέλος κάθε μήνα για όσους εφαρμόζουν σωστά τους κανόνες…

Από 12 ετών…

Εδώ τα πράγματα αλλάζουν. Και για να μην έχουμε περιττές συγκρούσεις που καμιά λύση δεν θα φέρουν, θα πρέπει να ακολουθήσουμε τέσσερις χρυσούς κανόνες:

  1. Σεβόμαστε το χώρο του παιδιού και το δικαίωμά του ακόμη και να υπάρχει χάος στο δωμάτιό του, όσο κι αν δεν μας αρέσει.
  2. Δεν θα πρέπει συνεχώς να υπενθυμίζουμε στο παιδί τις υποχρεώσεις του σε ό,τι αφορά στο δωμάτιό του.
  3. Δεν αναλαμβάνουμε εμείς τις δικές του ευθύνες. Π.χ. δεν συμμαζεύουμε πριν έρθουν οι φίλοι του, ούτε ψάχνουμε να του βρούμε τα χαμένα ή τα καθαρά, κάτω από το χάος
  4. Παραμένουμε σταθεροί στα όριά μας: «Δεν μπόρεσα να βάλω σκούπα στο δωμάτιό σου γιατί είχε πράγματα στο πάτωμα».

Από εκεί και πέρα θα χρειαστούμε τύχη και πολλή αγάπη!

Το κείμενο γράφτηκε με τη βοήθεια της Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπεύτριας Νικολίνας Δανιηλίδου MSc στην Ψυχολογία της Υγείας

*Ο Κώστας Στοφόρος είναι συγγραφέας της σειράς «Το Ημερολόγιο ενός πατέρα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική και πρόσφατα κυκλοφόρησε και το βιβλίο του για παιδιά Η Κούπα του Πτολεμαίου

 

Σχολιάστε εδώ!