Αργυρώ Μουντάκη

Το ημερολόγιο ενός δειλού, Καστανιώτης, 2014

By  | 


Γράφει η Αργυρώ Μουντάκη

Το ημερολόγιο ενός δειλού

Βασίλης Παπαθεοδώρου

Εκδόσεις Καστανιώτη, 2014, Σελ. 260

 

Πολλά γράφτηκαν, πολλά ειπώθηκαν, πολλά έγιναν, και κάποια από αυτά πολύ τραγικά, στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα, και η λέξη που κυριάρχησε ήταν “bullying” ή αλλιώς «σχολική/ ενδοσχολική βία». Όπως και να το πει όμως κανείς, η ουσία του είναι η ίδια.

«Το ημερολόγιο ενός δειλού» το ξεκίνησα δίχως σκέψεις για το τι θα περιείχε, δεν είχα διαβάσει καν το οπισθόφυλλο, δεν είχε πέσει στην αντίληψή μου κάποια κριτική, δεν ήξερα γι’ αυτό, πέραν των αντικειμενικών και εμφανών στοιχείων (συγγραφέας, εκδότης, όγκος βιβλίου), νιώθω τυχερή λοιπόν που «έπεσε» στα χέρια μου γιατί το θέμα του είναι από τα θέματα που με απασχολούν πολύ.

Μιλώντας γι’ αυτό το βιβλίο θα ξεκινήσω ανάποδα, όχι από την ιστορία, αλλά από τη δομή. Κι αυτό επειδή το βιβλίο είναι δομικά αριστοτεχνικά πλεγμένο, καθώς, αν και γραμμένο σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση σε ημερολογιακό στυλ, δεν έχει όμως ύφος αμιγώς γραμμικό, καθώς η ροή διακόπτεται από αναδρομές. Χρονικά ξεκινάει από το παρόν της ιστορίας του ήρωα σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, για να συνεχίσει με ημερολογιακές σημειώσεις των δύο κεντρικών χαρακτήρων, του ήρωα και του φαινομενικά ήρωα. Τα ημερολογιακά κεφάλαια παραθέτονται με χρονική αφετηρία το μακρινό παρελθόν και γραμμικά για έναν περίπου χρόνο, ενώ υπάρχει εναλλαγή των δύο αφηγητών, πράγμα που βοηθάει να βλέπουμε τις δύο όψεις του νομίσματος για το ίδιο γεγονός, αλλά και να υποθέτουμε τα βαθύτερα αίτια των καταστάσεων. Οι αναδρομές αυτές διακόπτονται με την συνέχιση της ιστορίας του παρόντος.

Δύσκολο να διασαφηνίσουμε: οι αναδρομές διακόπτουν το παρόν, ή το παρόν διακόπτει τις αναδρομές; Άλλη μία αριστοτεχνική δομική πινελιά του συγγραφέα.

Ο συγγραφέας έχει πιάσει στα χέρια του τη δομή και την παίζει σαν μάγος στα δάχτυλά του, ενώ συνάμα δεν υστερεί στο ψυχογράφημα των κεντρικών χαρακτήρων, το οποίο είναι εξαιρετικά βαθύ και πειστικό. Η ανάγνωση διακόπτεται με συνεχή σφιξίματα της ψυχής, με σκέψεις που τρέχουν παράλληλα με την ανάγνωση, με την απορία σε τι καταστάσεις μπορεί να εμπλακούν τα παιδιά μας και να μην πάρουμε είδηση. Και λίγες σελίδες πριν το τέλος ο αναγνώστης -εγώ εν προκειμένω- ξαφνιάζεται και κουνάει απότομα το κεφάλι δεξιά-αριστερά. Δεν πιστεύει αυτό που διαβάζει. Ο συγγραφέας δεν παίζει μόνο με τη δομή, παίζει και μαζί του. Τον ειρωνεύεται; Θέλει να φανεί πιο έξυπνος από τον μέσο αναγνώστη; Είμαι σίγουρη πως όχι. Ο συγγραφέας θέλει με μία ανατροπή, που έχω καιρό να συναντήσω σε λογοτεχνικό κείμενο, και την οποία δεν θα μπορούσα ποτέ να υποψιαστώ, θέλει να πει το απλό: ότι η ζωή είναι ένας κύκλος, δεν έχει μόνο «πάνω», έχει και «κάτω».

Διαπιστώνουμε συνάμα ότι άλλος είναι ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου από αυτόν που μέχρι τη στιγμή εκείνη νομίζαμε. Για άλλον νομίζαμε ότι διαβάζαμε και τελικά για άλλον διαβάζουμε. Γιατί ο ήρωας, που κάνει την πιο μακριά και επίπονη διαδρομή δεν είναι εκείνος που πιστεύαμε.

 

 

b3598107601596f14c1e7470845bd021

Ο δειλός λοιπόν δεν είναι πάντα αυτός που φαίνεται για μια χρονική περίοδο δειλός, αλλά αυτός που διάγει όλη του τη ζωή όντας και μένοντας δειλός. Μα υπάρχει ελπίδα. Ο συγγραφέας αφήνει υπόνοια για αλλαγή, για άφεση αμαρτιών, για συγχώρεση και ίσως και συμπόρευση.

Κι αν πρέπει όπως σε κάθε βιβλιοκριτική να πούμε δυο λόγια για την ιστορία αυτή καθαυτή, δυο θα είναι και τα λόγια που θα πω: Μια ιστορία για την βία από εφήβους σε έφηβο, που περιλαμβάνει λεκτικό, σωματικό, ηλεκτρονικό, κοινωνικό, οικονομικό, σεξουαλικό εκφοβισμό, με πολλούς μα πάαααρα πολλούς παρατηρητές και λίγους μα πολύ λίγους με ενσυναίσθηση….

Δίχως την παραμικρή υπερβολή είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο, ένα βιβλίο – γροθιά στο στομάχι, ένα βιβλίο με όλα τα λογοτεχνικά και αισθητικά χαρίσματα, που μπορούν να το χαρακτηρίσουν εξαιρετικό και ξεχωριστό. Απαραίτητο να διαβαστεί από μικρούς και μεγάλους, από μαθητές, από γονείς οπωσδήποτε, αλλά και από εκπαιδευτικούς.

Πηγή

Σχολιάστε εδώ!