Αργυρώ Μουντάκη
Γιάννης Φαρσάρης: “Από την πρώτη μέρα, οφείλουμε όλοι να πάμε μια βόλτα σ’ ένα βιβλιοπωλείο”
Συνέντευξη στην Αργυρώ Μουντάκη
Κι όμως πρόκειται για τον εμπνευστή και διαχειριστή του απίστευτα δημοφιλούς site ψηφιακών αλλά και ηχητικών βιβλίων Ανοικτή Βιβλιοθήκη ή αλλιώς openbook.gr, ο οποίος μας ενθαρρύνει να επισκεφθούμε με τη λύση των μέτρων ένα βιβλιοπωλείο, ν’ αγοράσουμε βιβλία και ν’ ανταλλάξουμε λόγια αισιοδοξίας με τον βιβλιοπώλη. Πρόκειται για τον Γιάννη Φαρσάρη. Καταξιωμένος συγγραφέας, καθηγητής πληροφορικής, σύζυγος και πατέρας που φέρνει σε πέρας επιτυχώς τους πολλαπλούς ρόλους του και την πληθώρα των υποχρεώσεών του. Μας μίλησε για την περίοδο του εγκλεισμού, που έφερε τον κόσμο που αγαπάει το βιβλίο πιο κοντά στο ψηφιακό βιβλίο και στις ψηφιακές καλλιτεχνικές απολαύσεις, ενώ είναι σκεπτικός για το μέλλον που έρχεται μετά από αυτό που ζούμε.
Κύριε Φαρσάρη, τις μέρες του εγκλεισμού καταγράφηκε μια ισχυρή τάση για ανάγνωση ψηφιακών βιβλίων;
Από τις πρώτες κιόλας παράξενες εκείνες μέρες, ο κόσμος του πολιτισμού επέδειξε εκπληκτικά αντανακλαστικά. Το ψηφιακό μας σύμπαν πλημμύρισε από άυλο πολιτιστικό περιεχόμενο, που προσφέρθηκε ελεύθερα από φορείς και δημιουργούς: Θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, ταινίες, ξεναγήσεις σε μουσεία, διαλέξεις. Ο χώρος του βιβλίου αντέδρασε επίσης γενναιόδωρα και ήταν συνολικά 28 οι εκδοτικοί οίκοι που μας πρόσφεραν ελεύθερα εξαιρετικά e-books και audio-books. Δεκάδες είναι και οι συγγραφείς που πήραν την πρωτοβουλία να αφηγηθούν ψηφιακά τις ιστορίες τους, αλλά και να διαθέσουν ελεύθερα τα βιβλία τους. Μπορούμε πια να πούμε πως ο κόσμος πήρε μια δυνατή γεύση από τις ψηφιακές δυνατότητες της λογοτεχνίας, και ίσως οι μέρες που ζούμε να αλλάζουν την ανάγνωση.
Ήταν εντυπωσιακή και η αύξηση επισκεπτών στην δική σας Ανοικτή Βιβλιοθήκη (www.openbook.gr)
Ναι, είχαμε μια εκρηκτική αύξηση επισκεπτών, που πενταπλασιάστηκαν σχεδόν κατά τις τριάντα πρώτες μέρες του εγκλεισμού μας. Αναφερόμαστε σε 623.000 διαφορετικούς επισκέπτες που συνδέθηκαν και «κατέβασαν» 767.000 ελεύθερα e-books. Το ενδιαφέρον του κοινού για τα ελεύθερα ψηφιακά βιβλία ολοένα και αυξάνεται και αυτό δίνει νέες προοπτικές και δυνατότητες. Οι περίεργες αυτές μέρες, σε μεγάλο βαθμό ενεργοποίησαν δημιουργικά τον κόσμο του βιβλίου, αλλά και τον απλό κόσμο. Φανταστείτε μόνο ότι το τελευταίο διάστημα έχουν κυκλοφορήσει ελεύθερα 20 παιδικά βιβλία που γράφτηκαν ειδικά για τον κορωνοϊό. Ένα γεγονός επίσης των τελευταίων ημερών –που αξίζει να κρατήσουμε, καθώς αφορά όλες τις ηλικίες- είναι η αύξηση της ζήτησης για audio-books, δηλαδή η ανάδυση μιας νέας αγοράς που στη χώρα μας δεν υπήρχε. Τα στατιστικά δείχνουν πως τα ηχητικά βιβλία θα είναι μια νέα σημαντική τάση
Πείτε μας περισσότερα για το εγχείρημα της Ανοικτής Βιβλιοθήκης.
Είναι ένα μεράκι που ξεκίνησα με πάθος το 2010 και συνεχίζω με καθημερινή ενασχόληση. Ο στόχος εξαρχής ήταν να δημιουργηθεί μια ελληνική ψηφιακή βιβλιοθήκη με βιβλία που διανέμονται ελεύθερα και νόμιμα στο διαδίκτυο και που σήμερα περιλαμβάνει περισσότερα από 7.000 e-books. Τα ελεύθερα βιβλία ανήκουν σε δύο κατηγορίες. Καταρχήν αναφερόμαστε στα παλαιά βιβλία που έχουν παρέλθει 70 έτη από τον θάνατο των συγγραφέων τους, οπότε ανήκουν πλέον στο Κοινό Κτήμα. Και στα βιβλία σύγχρονων συγγραφέων που οι ίδιοι έχουν επιλέξει να τα απελευθερώσουν στο διαδίκτυο, με σκοπό τη διάχυσή τους. Τα e-books της συλλογής μας είναι ταξινομημένα σε 40 βασικές θεματικές κατηγορίες. Τα βιβλία των νέων συγγραφέων –αλλά και τα παλαιότερα εξαντλημένα βιβλία των μεγαλύτερων συγγραφέων– αξίζουν να κυκλοφορούν ελεύθερα στον ψηφιακό κόσμο και να διαβάζονται.
Πιστεύετε ότι τα ψηφιακά βιβλία θα αντικαταστήσουν σύντομα τα χάρτινα;
Τα e-books είναι τόσο παλιά, σχεδόν όσο και οι προσωπικοί υπολογιστές. Πίσω εκεί στο 1971, ο αμερικανός Michael S. Hart δημιούργησε το πρώτο ψηφιακό βιβλίο της ιστορίας και μάλιστα επέλεξε συμβολικά την Διακήρυξη Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ. Σε συγκεκριμένες κατηγορίες βιβλίων, όπως οι εγκυκλοπαίδειες, τα λεξικά, τα εγχειρίδια κλπ, τα ψηφιακά βιβλία έχουν αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου σχεδόν τα χάρτινα. Όσον αφορά τη λογοτεχνία η εκτίμηση είναι πως θα υπάρχει μια αργή μετάβαση, αλλά σίγουρα τα επόμενα χρόνια θα έχουμε μια ομαλή και μη ανταγωνιστική συνύπαρξη των δύο μορφών. Οι μεγαλύτεροι ηλιακά αναγνώστες δύσκολα θα εγκαταλείψουν τη συνήθεια του ξεφυλλίσματος, όμως το στοίχημα της φιλαναγνωσίας κρίνεται στις νεότερες γενιές κι εκεί πιστεύω πως το ψηφιακό βιβλίο (σε μορφές επαυξημένης αναγνωστικής εμπειρίας) καλείται να αναλάβει κρίσιμο ρόλο, μιας και είναι απόλυτα συμβατό με τις νέες τεχνολογίες που τα παιδιά και οι έφηβοι λατρεύουν. Είναι εξαιρετικά πιθανό, επίσης, τα επόμενα χρόνια να έχουμε μια μεγάλη αύξηση στην κατηγορία των ηχητικών βιβλίων, που μπορεί κάποιος να ακούσει στο αυτοκίνητο, στο τρέξιμο, ή παράλληλα με άλλες εργασίες.
Πώς περάσατε τις μέρες του εγκλεισμού; Η κόρη σας πώς βίωσε αυτές τις συνθήκες;
Μεγάλωσαν τα γένια μας, η ψυχή μας αλλιώτεψε, όπως ακριβώς τραγούδαγε ο Ξυλούρης τους στίχους του Γεωργουσόπουλου σαράντα τόσα χρόνια πριν. Με την τηλεκπαίδευση όλης της οικογένειας και την ενασχόληση με τα e-books, χτύπησα νέα ιστορικά ρεκόρ καλωδίωσης. Αν περνούσα πριν 10 ώρες τη μέρα σε υπολογιστή/κινητό, τώρα έφτασα τις 15 και βάλε. Έχω χορτάσει όμως ταινίες (ιδίως μικρού μήκους) κι έχουν πονέσει τα αυτιά μου από τα ηχητικά βιβλία και το ραδιοφωνικό θέατρο. Δεν έχω παράπονο. Θα τις θυμόμαστε έντονα αυτές τις μέρες, κι ειδικά τα παιδιά, όπως τα τηλε-γενέθλια που γιόρτασε η εννιάχρονη κόρη μας, τις ατελείωτες βόλτες της με το ποδήλατο και τις ανέπαφες παρέες όλη μέρα στην κρητική λιακάδα, χωρίς πίεση και υποχρεώσεις. Πρέπει να αλλάξουμε πολλά γυρνώντας στην κανονικότητα.
“Θα τις θυμόμαστε έντονα αυτές τις μέρες, κι ειδικά τα παιδιά, όπως τα τηλε-γενέθλια που γιόρτασε η εννιάχρονη κόρη μας”
Πώς βιώσατε ως εκπαιδευτικός τη μορφή που πήρε η εκπαίδευση με την απαραίτητη βοήθεια του διαδικτύου;
Οι εκπαιδευτικοί της Πληροφορικής εδώ και χρόνια λειτουργούμε προηγμένες εφαρμογές και εργαλεία που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στη γενική εκπαίδευση, ώστε να δημιουργήσουν νέες μαθησιακές δυνατότητες και να πολλαπλασιάσουν το ενδιαφέρον των μαθητών. Οι συνθήκες όρισαν να περάσουμε απότομα σε περιβάλλον ψηφιακής διδασκαλίας, και αυτό που οφείλουμε καταρχήν να κρατήσουμε από την ιστορία είναι το φιλότιμο και η συγκινητική διάθεση των εκπαιδευτικών, ακόμα και όσων δεν είχαν επαρκή τεχνολογική γνώση. Η εμπειρία είναι σίγουρα θετική, οι ψηφιακές δυνατότητες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στην τάξη με ευεργετικά οφέλη. Ο Πληροφορικός Γραμματισμός θα πρέπει να γίνει πρωτεύουσα προτεραιότητα της βασικής εκπαίδευσης, και θα πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι στη νέα αναδυόμενη ψηφιακή εποχή η εκμάθηση μιας γλώσσας προγραμματισμού για τους μαθητές είναι σαν τα Αγγλικά της δικής μας εποχής.
“Και μετά θα ξαναγυρίσουμε πάλι σε έναν κόσμο γεμάτο με τους ίδιους αόρατους εχθρούς που κατοικούν πρωτίστως μέσα μας”
Το ότι ο εχθρός είναι αόρατος κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα;
Οι αληθινοί εχθροί, θαρρώ, είναι πάντα αόρατοι. Ο συγκεκριμένος, αργά ή γρήγορα θα νικηθεί από την επιστήμη, ας ελπίσουμε με το ελάχιστο δυνατό ανθρώπινο κόστος. Και μετά θα ξαναγυρίσουμε πάλι σε έναν κόσμο γεμάτο με τους ίδιους αόρατους εχθρούς που κατοικούν πρωτίστως μέσα μας. Και προκαλούν σε μας και στους άλλους συνέπειες τραγικότερες κι απ’ τη χειρότερη ίσως πανδημία της ιστορίας.
Ποιο θα είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνετε μόλις αρθούν τα μέτρα;
Συμβολικά, από την πρώτη μέρα, οφείλουμε όλοι να πάμε μια βόλτα σ’ ένα βιβλιοπωλείο για να αγοράσουμε ένα βιβλίο και να ανταλλάξουμε λόγια αισιοδοξίας με τον βιβλιοπώλη. Και να πάρουμε και τα παιδιά μας μαζί στο βιβλιοπωλείο και στην δημόσια βιβλιοθήκη και να τους εξηγήσουμε με ύφος πολύ σοβαρό πως αν κλείσουν αυτοί οι χώροι θα πάθει ανεπανόρθωτη ζημιά ο κόσμος μας και θα φταίμε εμείς αν αυτό συμβεί.
Μοιραστείτε μαζί μας τι διαβάζετε εσείς αυτό τον καιρό;
Από παιδί είχα ένα ζήτημα: Διάβαζα τουλάχιστον 2-3 διαφορετικά βιβλία παράλληλα, συνήθως σε διαφορετικούς χώρους ανάγνωσης. Μεγαλώνοντας αυτό έγινε χειρότερο κι έτσι τα βιβλία έγιναν 5-6 ταυτόχρονα στο κομοδίνο, στον καναπέ, στο γραφείο, στην τουαλέτα, στο κινητό, στον υπολογιστή ― και μάλιστα εντελώς διαφορετικού περιεχομένου: Αυτή την εποχή τυχαίνει να έχω ξαναπιάσει τις «Ιστορίες των Κρονόπιο και των Φάμα» του Κορτάσαρ, και να έχω ξεκινήσει το «Βαν Γκογκ, ο σπορέας του πυρετού» του αγαπημένου Τριαρίδη, την «Τελευταία προειδοποίηση» του Κεχαγιά, το πολυσυζητημένο «H ευγενής τέχνη του να τα γράφεις όλα στα …!» του Manson και το «Αλληλογραφία 1910-1955 του Τόμας Μαν και του Έρμαν Έσσε». Αν ψάξω κάτω από τα μαξιλάρια του καναπέ ίσως βρω και κάποια βιβλία ακόμα.
* Φωτογράφιση στο Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη: Γιώργος Καμηλάκης
Πείτε μας για την προσωπική σας πορεία στη λογοτεχνία.
Πριν από πολλά – πολλά χρόνια βρέθηκα να δουλεύω ως κειμενογράφος σε μια διαφημιστική εταιρεία και από την τριβή εκείνη με τις λέξεις, ξεκίνησα να γράφω το πρώτο μου μυθιστόρημα “Johnnie Society”. Μου πήρε χρόνια να ολοκληρωθεί και κυκλοφόρησε τελικά το 2008 ελεύθερο στο διαδίκτυο –ένα από τα πρώτα ελληνικά βιβλία τότε- και ήταν εν πολλοίς η αφορμή για να ξεκινήσει και η Ανοικτή Βιβλιοθήκη. Κατόπιν ξεκίνησε η ενασχόλησή μου με την υπερμικρή φόρμα γραφής και το 2015 κυκλοφόρησε η συλλογή “Φόβος κανένας”, μέσα από ένα πειραματικό μοντέλο συλλογικής έκδοσης μέσω crowd funding. Πέρυσι, με τη βοήθεια του αγαπημένου μου Θανάση Τριαρίδη, ολοκλήρωσα ένα θεατρικό έργο με τίτλο “Ευτυχισμένο κοιμάμενο νερό – Ο αληθινός θάνατος του Νίκου Καζαντζάκη”. Παράλληλα έχω ετοιμάσει ένα νέο βιβλίο για την ανοικτότητα στην Τέχνη, που ευελπιστώ να κυκλοφορήσει σύντομα. Και όλο αυτό είναι ένα ταξίδι που δεν θα τελειώσει ποτέ.
Τιμήστε μας με ένα like στη σελίδα μας στο facebook parents24.gr – 24 ώρες γονείς,
στο Instagram: https://www.instagram.com/parents24.gr/
και στην προσωπική μου Αργυρώ Μουντάκη
