Βιβλία
“Σμαρώ. Από τον Βόσπορο στον Σηκουάνα” της Δέσποινας Χατζή!
Γράφει η Σωτηρία Παπαρσένη
Σμαρώ. Από τον Βόσπορο στον Σηκουάνα
Συγγραφέας: Δέσποινα Χατζή
Μίνωας, 2017
σελ. 576
Η Σμαρώ αποτελεί την πρώτη μου επαφή με τη γραφή της Δέσποινας Χατζή. Και ομολογώ πως δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη. Αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα μου είδη λογοτεχνίας, κοινωνικό με ιστορικές και πολιτικές αναφορές, ένα έργο – πίνακα της νεώτερης Ελλάδας και Ευρώπης γενικότερα. Καλύπτει μια μεγάλη χρονολογική περίοδο, λίγο πριν το 1955 και φτάνει μέχρι το σήμερα κι όπως αποκαλύπτει κι ο τίτλος του διαδραματίζεται στην Κωνσταντινούπολη, στο Παρίσι κι όπως είναι φυσικό και θα διαβάσετε και στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα πολυπρόσωπο έστω κι αν ο αναγνώστης προετοιμάζεται να γνωρίσει μόνο τη Σμαρώ και τη ζωή της. Οι δυο βασικές ιστορίες που παρακολουθούμε είναι της Σμαρώς στο παρελθόν και του Μηνά Βογιατζόγλου στο παρόν.
Η Σμαρώ είναι η μοναχοκόρη του Ιάκωβου και της Μαρίκας Παπάζογλου και μεγαλώνει στην Κωνσταντινούπολη σύμφωνα με τα ήθη και έθιμα της εποχής, με τις αρχές των δικών της, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα ζήλο για την εκπαίδευσή της που ξεπερνά τα όρια του διδακτικού έτους. Οι γονείς, περήφανοι για εκείνη, ψάχνουν τον κατάλληλο διδάσκαλο κι όλοι αποδεικνύονται ελλιπείς μέχρι που στο σπίτι τους θα φτάσει ο νέος καθηγητής και λογοτέχνης, Κωνσταντίνος Βαϊτσης, ο οποίος θα αποδειχτεί το άλλο της μισό. Ένας άνθρωπος φωτισμένος, ένα πνεύμα ανήσυχο που δεν μπορεί να μένει φυλακισμένο στην Πόλη, όταν ο κύκλος της διανόησης θεριεύει στο Παρίσι. Όπως είναι φυσικό, ο ένας βρίσκει στον άλλον ό, τι ακριβώς του έλειπε. Και γίνεται ο Κωνσταντίνος ο Πυγμαλίωνάς της. Προετοιμάζει τη Σμαρώ για τις μελλοντικές της σπουδές, προσπαθεί να ανοίξει τους ορίζοντές της «πιέζοντάς» την να ξεφύγει απ΄ την μητρική αγκάλη και αναπάντεχα ξεσπά ο έρωτας, αμοιβαίος και ανίκητος.
Τα θλιβερά Σεπτεμβριανά γεγονότα του 55 θ’ αλλάξουν τον ρου της Ιστορίας και μαζί την προδιαγεγραμμένη πορεία του ερωτευμένου ζευγαριού. Η Σμαρώ δεν θα συγχωρήσει ούτε θα κατανοήσει την απουσία του Κωνσταντίνου γι άλλη μια φορά απ΄ το πλευρό και τη γενέτειρά της κι όταν εκείνος επιστρέψει για να τη βρει, θα’ ναι πια αργά. Στο σήμερα, ο Μηνάς Βογιατζόγλου, ένας πετυχημένος επαγγελματικά 50αρης, όχι όμως ευτυχισμένος στην προσωπική του ζωή, αποφασίζει έστω και μετά από πολλά χρόνια ν’ αναζητήσει την μητέρα του Σμαρώ. Η κακή σχέση με τον πατέρα του θα του δώσει ένα ακόμη κίνητρο να ψάξει, ν’ ανακαλύψει την αλήθεια για την εξαφάνιση της μητέρας του και την αδικαιολόγητη εγκατάλειψη του ίδιου στην τρυφερή ηλικία των πέντε ετών. Βοηθός πολύτιμη στην έρευνα αυτή θα σταθεί η φίλη του Αρλέτ Μαρσέν και ένα ακόμη ταξίδι του στο Παρίσι. Πατέρας κι ο ίδιος πια θα σταθεί δίπλα στην κόρη του, τη νεώτερη Σμαρώ και ταυτόχρονα θα ψάξει τις απαντήσεις που τον στοιχειώνουν μια ζωή. Ένα ταξίδι και πάλι στο Παρίσι. Πάντα τα βήματά του εκεί τον οδηγούν και τώρα θα’ ρθει επιτέλους η στιγμή να μάθει το γιατί.
Ένα βιβλίο γεμάτο εικόνες της αγαπημένης Πόλης, η ζωή στις βεγγέρες και στα χαμάμ, οι γαστριμαργικές απολαύσεις, η φιλική έως τότε γειτνίαση με τους Τούρκους αλλά κι οι αρχές, τα ήθη και έθιμα, οι δοξασίες και τα πολιτικά παιχνίδια, ο απλός κόσμος κι ο κόσμος της διανόησης και της επανάστασης. Κι ανάμεσά τους ο έρωτας, πανίσχυρος κι ανατρεπτικός. Κι ο μίτος της Αριάδνης ξετυλίγεται αργά κι οι σκιές φωτίζονται κι όσα πριν φάνταζαν γοητευτικά γίνονται επικίνδυνα κι όσα επιζητούσαν την προσοχή, θρυμματίζονται μπροστά στον πόνο της απώλειας. Στερεύει άραγε ποτέ η αγάπη;
Θερμά συγχαρητήρια για το ξεχωριστό αυτό βιβλίο! Ήταν σίγουρα μια ιστορία που θα θυμάμαι για καιρό για τις γνώσεις που μας προσφέρει, για τις εικόνες που ζωντάνευαν στο πέρας των σελίδων και γι΄ αυτό το ταξίδι που έζησα διαβάζοντάς το…. ως άλλη Σμαρώ κι εγώ….. από τον Βόσπορο στον Σηκουάνα!!!
