Ιστορίες
Φραντς Κάφκα “Τα γράμματα της κούκλας”
Ένα από τα πλέον αγαπημένα μου διηγήματα, προέρχεται από ένα μυθιστόρημα του Paul Auster, με τίτλο: The Brooklyn Follies . Στο μυθιστόρημα του αυτό ο Auster αφηγείται μια συγκινητική ιστορία, για το συγγραφέα Φραντς Κάφκα και τη σχέση του με ένα μικρό κορίτσι και την κούκλα της.
Κυκλοφορούν διάφορες εκδοχές αυτού του αφηγήματος, όπως και του ονόματος της κοπέλας με την οποία ήταν ερωτευμένος ο διάσημος συγγραφέας.
“1923, είναι η τελευταία χρονιά της ζωής του Κάφκα (ο Φραντς Κάφκα πέθανε από φυματίωση πριν γίνει 41 ετών) και είναι ερωτευμένος και αρραβωνιασμένος με την Φελίτσε Μπάουερ.
Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού τους στο Βερολίνο, κάθε απόγευμα ο Κάφκα και η αγαπημένη του, πηγαίνουν για μια βόλτα στο πάρκο Στέγκλιτζ. Μια μέρα, πλησιάζουν ένα μικρό κοριτσάκι που κλαίει απαρηγόρητο. Ο Κάφκα το ρωτάει τι του συμβαίνει και εκείνο του λέει ότι έχει χάσει την κούκλα του. Αυτός τότε κατασκευάζει μια ιστορία, για να της εξηγήσει τι συνέβη και εξαφανίστηκε η κούκλα της.
«Η κούκλα σου έχει πάει μακριά σε ένα ταξίδι» της λέει. «Πώς το ξέρετε αυτό;» ρωτά το κοριτσάκι. «Επειδή μου έχει γράψει ένα γράμμα», λέει ο Κάφκα. Το κοριτσάκι τον παρατηρεί δείχνοντας να μην τον πιστεύει. «Το έχετε μαζί σας;» ρωτάει. «Όχι, λυπάμαι», της απαντά. «Το άφησα στο σπίτι μου κατά λάθος, αλλά θα το φέρω μαζί μου αύριο.»
Είναι τόσο πειστικός ο τρόπος που απαντά, που το κοριτσάκι δεν ξέρει τι να σκεφτεί πια. Μπορεί άραγε αυτός ο μυστηριώδης άνθρωπος να της λέει την αλήθεια;
Ο Κάφκα πηγαίνει κατ ‘ευθείαν στο σπίτι του για να γράψει το γράμμα. Κάθεται στο γραφείο του, και καθώς η αρραβωνιαστικιά του τον παρατηρεί που γράφει, συνειδητοποιεί ότι ο αγαπημένος της γράφει τώρα με την ίδια σοβαρότητα και ένταση που έχει όταν γράφει κάθε κείμενό του. Δεν είναι ένα γράμμα/κείμενο για να εξαπατήσει το μικρό κορίτσι. Αυτό είναι ένα πραγματικό λογοτέχνημα του και είναι αποφασισμένος να το κάνει σωστά. Αν καταφέρει να καταλήξει σε ένα όμορφο και πειστικό ψέμα, θα αντικαταστήσει την απώλεια του κοριτσιού με μια διαφορετική πραγματικότητα, ψεύτικη ίσως, αλλά σαν κάτι αληθινό και πιστευτό, σύμφωνα με τους νόμους της φαντασίας.
Την επόμενη μέρα ο Κάφκα τρέχει πίσω στο πάρκο με το γράμμα. Το κοριτσάκι τον περιμένει και καθώς δεν έχει μάθει ακόμα να διαβάζει, ο Κάφκα στέκεται μπροστά της και της το διαβάζει δυνατά. Η κούκλα λυπάται, λέει, αλλά έχει κουραστεί να ζει με τους ίδιους ανθρώπους όλη την ώρα. Χρειάζεται να βγει έξω, να δει τον κόσμο και να κάνει καινούργιους φίλους. Δεν είναι ότι δεν την αγαπά, αλλά λαχταρά τόσο πολύ για μια αλλαγή σκηνικού, και έτσι θα πρέπει να χωρίσουν για κάποιο χρόνο. Η κούκλα, στη συνέχεια, υπόσχεται να γράφει στο κορίτσι κάθε μέρα και να την κρατάει ενήμερη, για τις δραστηριότητές της.
Αυτός όμως είναι το σημείο που η ιστορία με συγκινεί αφάνταστα. Είναι αρκετά εκπληκτικό το γεγονός, ότι Κάφκα μπήκε στον κόπο να γράψει αυτό το πρώτο γράμμα, αλλά τώρα ο ίδιος δεσμεύεται με το έργο της συγγραφής ενός νέου γράμματος κάθε μέρα. Και αυτό το κάνει, όχι για κανένα άλλο λόγο, παρά για να παρηγορήσει το κοριτσάκι, που τυχαίνει να του είναι μια άγνωστη σε αυτόν, ένα παιδί που ο Κάφκα έπεσε τυχαία πάνω του ένα απόγευμα στο πάρκο. Τι είδους άνθρωπος κάνει κάτι τέτοιο;
Εκείνος κράτησε την υπόσχεσή της κούκλας για τρεις εβδομάδες. Ναι. Τρεις εβδομάδες. Ένας από τα πιο λαμπρούς συγγραφείς που έζησαν ποτέ, θυσίασε τον χρόνο του, τον όλο και πιο πολύτιμο και συρρικνούμενο χρόνο του, για να γράψει φανταστικές επιστολές από μια χαμένη κούκλα. Πήγαινε κάθε ημέρα για τρεις εβδομάδες στο πάρκο και διάβαζε την μια μετά την άλλη επιστολή στο κοριτσάκι.
Η κούκλα μεγαλώνει, πηγαίνει στο σχολείο, γνωρίζει και άλλους ανθρώπους. Συνεχίζει να διαβεβαιώνει το κοριτσάκι για την αγάπη της, αλλά την παραπέμπει και σε ορισμένες δυσκολίες στη ζωή της, που καθιστούν αδύνατη την επιστροφή στην πατρίδα τους.
Σιγά-σιγά ο Κάφκα ετοιμάζει το κορίτσι για τη στιγμή που η κούκλα θα εξαφανιστεί από την ζωή της για πάντα. Αγωνίζεται για να καταλήξει σε μια ικανοποιητική λύση και ανησυχεί μήπως και δεν πετύχει η προσπάθειά του και το μαγικό ξόρκι σπάσει. Αφού εξετάζει διάφορες επιλογές, τελικά αποφασίζει να παντρέψει την κούκλα. Ο ίδιος περιγράφει το νεαρό άντρα που την ερωτεύεται, περιγράφει τον αρραβώνα της, γράφει για το γάμο της στην εξοχή, και περιγράφει ακόμη και το σπίτι όπου η κούκλα και ο σύζυγος ζουν τώρα. Και στην τελευταία γραμμή, η κούκλα στέλνει ένα γλυκό αντίο στην παλιά και πολυαγαπημένη φίλη της.
Φτάνοντας σε αυτό πλέον το σημείο, το κοριτσάκι δεν στενοχωριέται πλέον πού έχασε την κούκλα. Ο Κάφκα της προσφέρει μια άλλη κούκλα και καθώς έχουν περάσει τρεις εβδομάδες, οι επιστολές του έχουν θεραπεύσει την δυστυχίας της. Έχει πλέον την ιστορία, και όταν ένα άτομο είναι τόσο τυχερό ώστε να βιώσει μια ιστορία, να ζήσει μέσα σε ένα φανταστικό κόσμο, οι πόνοι αυτού του κόσμου εξαφανίζονται. Γιατί για όσο χρονικό διάστημα η ιστορία συνεχιζόταν, η πραγματικότητα δεν υπήρχε πλέον.”
–Paul Auster, ” Brooklyn Follies “.
Αναρωτιέμαι αν αυτή η ιστορία είναι όντως αλήθεια. Ελπίζω να είναι, γιατί δείχνει μια τόσο διαφορετική πλευρά του Κάφκα. Σε μια πρόσφατη συνέντευξη που έδωσε ο Paul Auster στο Goodreads όταν ρωτήθηκε ποιο είναι η πιο αγαπημένη ιστορία του, απάντησε:
“Έχω μια αγαπημένη ιστορία από έναν άλλο όμως συγγραφέα που πιστεύω ότι είναι αληθινή, και ελπίζω ότι είναι αλήθεια, εξ αιτίας του πώς αισθάνομαι γι ‘αυτό το συγγραφέα. Θα χρησιμοποιηθεί σαν ιστορία στο μυθιστόρημα μου Brooklyn Follies . Είναι, πιστεύω, μια αληθινή ιστορία … Είναι μια θαυμάσια ιστορία, αν μη τι άλλο γιατί δείχνει τέτοια συμπόνια εκ μέρους του Κάφκα.”
http://lukestorms.com/2010/11/25/kafka-and-the-little-girl/
