Ψυχολογία-Αυτοβελτίωση
Ενοχές. Κάποιοι φρόντισαν από μικρά παιδιά, να τις σπείρουν μέσα μας…
Ενοχικό σύνδρομο…
Σκεφτείτε για ένα λεπτό, μόνο ένα λεπτό χρειάζεται για να ανακαλύψετε, ότι όσες φορές φέρατε στο μυαλό σας μια «άτυχη» στιγμή του παρελθόντος σας, το μόνο που καταφέρατε ήταν να καταστρέψετε ότι πολυτιμότερο έχετε: το παρόν κι αυτή τη μοναδική στιγμή που δε θα ξανάρθει ποτέ.
Κι αυτό γιατί;
Μα, γιατί νιώσατε το πιο άχρηστο συναίσθημα που κάποιοι φρόντισαν από μικρά παιδιά να σπείρουν μέσα σας: Ενοχή.
Ενοχή σημαίνει να σπαταλάτε τις τωρινές πολύτιμες στιγμές σας ακινητοποιημένοι στο τέλμα του πόνου, εξαιτίας μιας παρελθούσας συμπεριφοράς, μιας περασμένης στιγμής στην οποία πράξατε διαφορετικά από ότι σας έχουν «διδάξει» ή διαφορετικά απ’ ότι οι «σπουδαίοι» άλλοι θα ήθελαν να πράξετε.
Η ενοχή, μαζί με την αγωνία για το μέλλον, είναι η πιο συχνή και κοινή σε όλους μορφή άγχους.
Με την ενοχή ασχολείστε με ένα περασμένο, μπορεί και πολύ παλαιό, γεγονός. Συνήθως είναι κάτι που σας κάνει να νοιώθετε άσχημα, να θυμώνετε, να αποκαρδιώνεστε, και να ξοδεύετε τις τωρινές σας στιγμές με κάποιο γεγονός του παρελθόντος για το οποίο δε μπορείτε να κάνετε απολύτως τίποτα.
Ποιοι μας δημιουργούν ενοχές?
Αν ρίξετε μια προσεκτική ματιά στη ζωή σας, ειδικά στην παιδική ηλικία, εύκολα θα διαπιστώσετε ότι έχετε πέσει θύματα μιας «δολοπλοκίας», μιας «συνωμοσίας» που αποσκοπούσε στο να σας μετατρέψει σε ενοχικά άτομα.
Ποιοι όμως είναι οι «εκπαιδευτές» του ενοχικού σας συνδρόμου και ποιες οι χαρακτηριστικές αντιδράσεις τους που σας δημιουργούν ενοχή;
Ας ξεκινήσουμε από τους γονείς, καθώς η ενοχή που εκπορεύεται από την οικογένεια είναι η πλέον συνηθισμένη μέθοδος για να πειθαρχούν κατά το δοκούν, τα ανυπότακτα παιδιά.
Θυμηθείτε, πόσες φορές, σαν παιδιά, ακούσατε φράσεις όπως: «αχ, εγώ κάθομαι και παιδεύομαι για σένα κι εσύ βγαίνεις και διασκεδάζεις» ή «έμεινα παντρεμένη με τον πατέρα σου μόνο για χάρη σου» ή «δε με βοηθάς και η μέση μου χειροτερεύει» ή «εννέα μήνες σε κουβαλούσα και δε φαντάζεσαι τους πόνους για να σε φέρω στον κόσμο»…
Αυτή είναι η γονεϊκή ενοχή, που αποσκοπεί στο να διατηρήσει δέσμια τα παιδιά στα θέλω και τις προσδοκίες της. Οι γονείς χειρίζονται τη μηχανή της ενοχοποίησης και τα παιδιά συμπεριφέρονται ανάλογα αν και δυσανασχετούν.
Άλλη γονεϊκή τακτική είναι το: «μας ντρόπιασες», «δε βλέπεις το γειτονόπουλο πως τα καταφέρνει σε ότι του λένε οι γονείς του και δε τους στεναχωρεί», «τι θα πει η κοινωνία», «αν το κάνεις αυτό θα πεθάνω», κλπ.
Η χειραγώγηση συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή, με κουβέντες του τύπου: «εγώ σου έφτιαξα περιουσία αλλά σηκώθηκες κι έφυγες κι όλα ρήμαξαν», «φίλησα κατουρημένες ποδιές για να σε διορίσω κι εσύ τα βρόντηξες όλα και παραιτήθηκες», «σου έχτισα προίκα και βρήκες να παντρευτείς αυτό το μπατίρη»…
Σχεδόν ταυτόχρονα με τους γονείς, για τη δημιουργία ενοχών, «δουλεύει» και το σχολείο.
Εδώ φράσεις όπως, «οι γονείς σου θα απογοητευτούν από εσένα εάν… (βάλτε μια πρόταση που θυμάστε)», «θα πρέπει να ντρέπεσαι για τους κακούς σου βαθμούς, τη συμπεριφορά, την αργοπορία, την ονειροπόληση, κλπ».
Ταυτόχρονα, αλλά και στη συνέχεια της ζωής, η θρησκεία (η όποια θρησκεία) έρχεται να συνεπικουρήσει. Σε όλα τα θρησκευτικά δόγματα και λατρείες έχουμε την μόνιμη επωδό, ότι θα τιμωρηθείτε επειδή κάνατε ή δεν κάνατε κάτι.
Μετά προστίθεται μια άλλη πηγή ενοχής, ο σύντροφος. Εδώ η, ενοχική φράση κλειδί ξεκινάει με το: «αν με αγαπούσες…» κι αποτελεί τον πιο γνωστό και πετυχημένο τρόπο χειραγώγησης του συντρόφου. Επίσης, γκρίνια, σιωπή, βλέμμα όλο κακία, είναι κάποιες από τις γνωστές μεθόδους μετάδοσης της ενοχής μεταξύ συντρόφων.
Ο λόγος; Η ενοχή είναι πολύ χρήσιμη, ώστε να κάνεις το σύντροφό σου να προσαρμοστεί στα πρότυπα συμπεριφοράς σου, αλλά και να ανταποκριθεί σε όλες τις απαιτήσεις σου.
Τη συνέχεια τη δίνουν τα παιδιά, που σαν αποδέκτες ενοχής, την ενσωματώνουν και τη χρησιμοποιούν και σαν όπλο κατάκτησης των θέλω τους. Είτε με έμμεσο τρόπο (μούτρα, βουβό κλάμα, σιωπή, αποχώρηση), είτε με άμεσο («δεν είσαι καλός πατέρας αφού δε μου αγοράζεις το παιχνίδι»), αντιστρέφουν το παιχνίδι της γονεϊκής ενοχής και το χρησιμοποιούν για να χειριστούν τους γονείς, τους παππούδες και άλλα μέλη της οικογένειας τους.
Τέλος, ολόκληρη η κοινωνία χρησιμοποιεί την ενοχή προς όφελός της. Ένα παράδειγμα το φιλοδώρημα. Ενώ θα έπρεπε να αντιπροσωπεύει μια ένδειξη ανταμοιβής για μια εξαιρετικά προσφερόμενη υπηρεσία, έχει καταντήσει προσπάθεια εξαγοράς των ενοχών αυτού που δέχεται την υπηρεσία. Με το βλέμμα, ο αποδέκτης του φιλοδωρήματος, προσπαθεί να σας κάνει να νιώσετε άσχημα κι ενοχικά, ώστε να λάβει το μεγαλύτερο δυνατό, άσχετα εάν έχετε λάβει ή όχι, τις καλύτερες υπηρεσίες.
Πως όμως μπορείτε να αντιμετωπίσετε τις ενοχές;
– Βασικό όπλο στην προσπάθεια σας να εκμηδενίσετε τις ενοχές, αποτελεί η κατανόηση πότε οι άλλοι τη χρησιμοποιούν για να σας χειραγωγήσουν.
– Ποτέ μη ξεχνάτε ότι η ενοχή αναφέρεται στο παρελθόν, κάτι που δε μπορεί να αλλάξει, όσο κι αν το θέλετε.
– Ίσως είναι φρόνιμο να αναρωτηθείτε τι είναι αυτό που αποφεύγετε να κάνετε με το να εμμένετε σε ενοχές για το παρελθόν.
– Αποδεχτείτε τον εαυτό σας και το γεγονός ότι ο κώδικας συμπεριφοράς και ελεύθερης δράσης σας δε μπορεί να ικανοποιεί τους πάντες και σίγουρα όχι όσους προσπαθούν να σας επιβληθούν με τα δικά τους αποστειρωμένα πρότυπα.
– Αξιολογείστε τα αποτελέσματα της δράσης σας βάση των δικών σας κανόνων. Αν αυτά είναι για σας ευχάριστα και παραγωγικά και δε βλάπτουν τους γύρω σας, τότε οι γνώμη των άλλων περισσεύει.
– Αποδείξτε σε όσους προσπαθούν να σας εμφυσήσουν ενοχές με απώτερο σκοπό να σας χειραγωγήσουν, ότι είστε απόλυτα ικανοί να αντιμετωπίσετε την δήθεν απογοήτευση που τους προκαλέσατε δρώντας ελεύθερα από ενοχικούς περιορισμούς.
Τέλος, να θυμάστε ότι, άσχετα από το τίμημα, η ενοχική συμπεριφορά δεν είναι παρά μια καθαρή μορφή συναισθηματικής ηττοπάθειας κι απεμπόληση της ελευθερίας σας.
Τιμήστε μας με ένα like στη σελίδα μας στο facebook parents24.gr – 24 ώρες γονείς,
στο Instagram: https://www.instagram.com/parents24.gr
Αποσπάσματα από ένα κείμενο του Δρ. Νίκου Πόρτολα, Ψυχολόγου, / fb:Psychology for a better life
