Μετά από μια σχετικά σύντομη περιήγηση στο διαδίκτυο, διαπίστωσα πως η πλειονότητα των άρθρων για την πρώτη μέρα στο σχολείο επικεντρώνεται στο άγχος αποχωρισμού του παιδιού.
Λογικό, ναι… Τι γίνεται όμως με το άγχος του γονιού; Ούτως ή άλλως είναι αλληλένδετα.
Πολλές φορές ο γονιός επαναφέρει μνήμες και αναβιώνει το άγχος αποχωρισμού που έζησε ο ίδιος ως παιδί. Απαντάται επίσης συχνά σε γονείς υπερπροστατευτικούς, που θέλουν να ελέγχουν τα πάντα, προκειμένου να είναι βέβαιοι πως το παιδί τους είναι προστατευμένο από κάθε πιθανό ή και απίθανο κίνδυνο.
Αυτό ενδέχεται να ενισχυθεί στην περίπτωση που οι γονείς βλέπουν το παιδί ως ανίκανο να υπερασπιστεί τον εαυτό του, πλέκοντας μ’ αυτό τον τρόπο πιο δυνατά την αλυσίδα εξάρτησης.
Επιπλέον, η ανησυχία των γονιών για το τι θα αντιμετωπίσει το παιδί στο καινούριο περιβάλλον, αν θα καταφέρει να εγκλιματιστεί σε συνδυασμό με πιθανές ενοχές που το αφήνουν σε «ξένα χέρια» επιβαρύνει την κατάσταση του άγχους τους.
Παίζει λοιπόν καθοριστικό ρόλο το πώς ο γονιός θα διαχειριστεί τη νέα αυτή συνθήκη. Χρειάζεται πρώτα από όλα να αναγνωρίσει το δικό του άγχος, να το αποκρυπτογραφήσει και να το αντιμετωπίσει, καθώς είναι ιδιαιτέρως εύκολο να μεταβιβαστεί στο παιδί και να γίνει προβολή πάνω του.
Είναι απαραίτητο επομένως η λε,κτική και η μη λεκτική επικοινωνία να συμφωνούν. Τα παιδιά εισπράττουν και αντιλαμβάνονται εξίσου τα μη λεκτικά σημάδια. Αν για παράδειγμα, η μητέρα λέει στο παιδί «Ξέρω πως θα σου αρέσει και θα περάσεις καλά στο σχολείο», αλλά ταυτόχρονα τρέμει η φωνή της ή δακρύζει, εύκολα συμπεραίνει κανείς το διπλό μήνυμα που εισπράττει το παιδί. Είναι αναγκαίο λοιπόν, οι γονείς να χαλαρώσουν και να ηρεμήσουν και όχι να προσποιούνται πως είναι ήρεμοι.
Σημαντικό είναι επίσης, να μη μιλούν για το σχολείο με αρνητική προδιάθεση, αλλά να δείχνουν πως εμπιστεύονται το νέο αυτό χώρο για το παιδί. Μια γραμμή που θα πρέπει να τηρηθεί από κοινού και από τους δύο γονείς, προκειμένου να μη λαμβάνει το παιδί αντικρουόμενα μηνύματα, που θα του προκαλέσουν σύγχυση.
Τι μπορεί να γίνει:
Προκειμένου να είναι όσο το δυνατόν πιο ομαλή η προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο, αλλά και των γονιών για αυτό τον αποχωρισμό, παρακάτω δίνονται κάποια προτεινόμενα βήματα.
- Είναι βοηθητικό εάν το παιδί είναι εξοικειωμένο με σύντομους αποχωρισμούς και δεν είναι αυτή η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Βοηθητικό είναι επίσης και για το γονιό, που είναι σε θέση να διαπιστώσει ότι το παιδί μπορεί να παραμείνει ασφαλές και μακριά του υπό τη φροντίδα άλλων προσώπων. Κατά τους αποχωρισμούς είναι σημαντικό ο γονιός να μη φεύγει κρυφά, ώστε να μη «στεναχωρηθεί» το παιδί, εφόσον κάτι τέτοιο ενισχύει το αίσθημα εγκατάλειψης και ανασφάλειας. Όταν το παιδί ζητήσει το γονιό δε θα ξέρει πότε έφυγε, που είναι, αν θα ξαναγυρίσει κ.α. Χρειάζεται λοιπόν, ο γονιός να αποχαιρετά το παιδί, να το ενημερώνει για το πού θα πάει ή τι θα κάνει και να το επιβεβαιώνει πως θα επιστρέψει και θα είναι και πάλι μαζί. Στην περίπτωση που το παιδί ξεσπάσει σε κλάματα, καλό είναι ο γονιός να διατηρήσει την ψυχραιμία του, δίχως να υποκύψει στην επιθυμία του παιδιού να μη φύγει. Αντίθετα, χρειάζεται να μείνει σταθερός και να καθησυχάσει το παιδί ότι θα επιστρέψει. Σε καμία επίσης περίπτωση δεν αγνοούμε ή υποτιμούμε τα συναισθήματα του παιδιού με φράσεις όπως «Έλα τώρα μην κάνεις έτσι, δεν έγινε τίποτα, μην κλαις» κ.α. Αντίθετα αποκωδικοποιούμε τη συμπεριφορά του παιδιού και καθρεφτίζουμε το συναίσθημά του «Βλέπω ότι στεναχωριέσαι που φεύγω».
- Λίγες μέρες πριν ξεκινήσει το σχολείο, γονιός και παιδί μπορούν να το επισκεφθούν, ώστε το παιδί να δει το χώρο, να γνωρίσει τη δασκάλα του, αλλά και να ενημερωθεί για το τι θα κάνουν εκεί και πως θα περνάει τη μέρα του. Όσο πιο ενημερωμένο και εξοικειωμένο είναι το παιδί, τόσο πιο πιθανό να μειωθούν ενδεχόμενοι φόβοι του. Αν γνωρίζετε και άλλο παιδί που θα πάει στο ίδιο σχολείο, θα μπορούσατε να το γνωρίσετε με το παιδί σας, ώστε να νιώσει μεγαλύτερη σιγουριά.
- Στην ευκολότερη προσαρμογή βοηθάει επίσης η σταδιακή ένταξη του παιδιού, όπου καθημερινά αυξάνεται σιγά-σιγά ο χρόνος παραμονής του παιδιού στο χώρο του σχολείου.
- Επιπλέον, το παιδί μπορεί να έχει μαζί του κάποιο αγαπημένο αντικείμενο (π.χ. παιχνίδι, αρκουδάκι κτλπ.), το οποίο θα λειτουργήσει ως μεταβατικό αντικείμενο και θα ενισχύσει το αίσθημα σιγουριάς του παιδιού.
- Θα μπορούσατε επίσης να εντάξετε στο παιχνίδι ρόλων το σχολείο, όπου θα δείξετε στο παιδί τι κάνουν και πώς περνούν τη μέρα τους τα παιδιά στο σχολείο.
- Όταν επιστρέφει στο σπίτι από το σχολείο, δείξτε ενδιαφέρον για το πώς πέρασε και συζητήστε μαζί του τυχόν απορίες ή ο,τι άλλο το παιδί επιθυμεί να μοιραστεί μαζί σας.
Καλή αρχή!
Κατερίνα Κοντογιαννάτου,
Ψυχολόγος ΑΠΘ- Ειδ. στη Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
